MÔ HÌNH TRỒNG DỪA XEN CÂY CA CAO – GIẢI PHÁP TĂNG THU NHẬP BỀN VỮNG CHO NHÀ VƯỜN
Nhằm khai thác tối đa tiềm năng đất đai trong các vườn dừa hiện có, nhiều nông dân đã áp dụng mô hình trồng xen các loại cây khác nhau. Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế từ các mô hình này vẫn chưa thực sự cao và ổn định. Một trong những mô hình trồng xen nổi bật đã được áp dụng từ lâu và mang lại hiệu quả rõ rệt chính là mô hình trồng cây ca cao xen dưới tán dừa – hay còn gọi là trồng ca cao “núp bóng” dừa.
Tại huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, mô hình trồng ca cao ghép đã được triển khai từ năm 2008 và kéo dài đến năm 2015. Trong thời gian này, tổng diện tích ca cao trên toàn huyện đạt khoảng 1.500 ha. Ca cao chủ yếu được trồng xen trong vườn dừa và một số loại cây ăn trái khác, tập trung tại các xã như Trung Hiệp, Hiếu Thành, Hiếu Nhơn, Trung Nghĩa, Trung Hiếu… Nhờ điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp, cây ca cao sinh trưởng tốt và cho năng suất ổn định. Trung bình, một cây ca cao 4 năm tuổi có thể cho khoảng 12kg trái tươi mỗi năm. Với giá bán khoảng 3.500 đồng/kg, 1 ha trồng ca cao (khoảng 400 cây) có thể mang lại thu nhập khoảng 16,8 triệu đồng/năm – một nguồn thu đáng kể bên cạnh nguồn thu từ cây dừa.
Trong giai đoạn này, huyện cũng đã ký hợp đồng liên kết với Công ty Cổ phần Thương mại Thảo Li – đơn vị đầu tư 40% chi phí cây giống và bao tiêu toàn bộ sản phẩm trái tươi cho nông dân. Tuy nhiên, vào thời điểm năm 2017–2018, giá ca cao giảm mạnh, chỉ còn khoảng 2.500 đồng/kg, khiến nhiều nông dân đốn bỏ cây ca cao để chuyển sang trồng các loại cây ăn trái khác. Đến nay, diện tích ca cao trong huyện đã giảm khoảng 80%. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, giá ca cao đã tăng trở lại rất mạnh, dao động từ 14.000–20.000 đồng/kg. Trước tiềm năng lớn này, nhiều hộ dân đã chủ động mua cây giống để tái canh tác, dù giá cây giống hiện nay khá cao (từ 20.000–30.000 đồng/cây).
Để nông dân thực hiện hiệu quả mô hình trồng ca cao xen dưới tán dừa, cần lưu ý đến mật độ trồng: khoảng 20–22 cây dừa/1.000m² (cây cách cây và hàng cách hàng khoảng 7-8 mét). Khoảng cách giữa hai cây dừa nên trồng xen một cây ca cao. Cây ca cao cần được cắt tỉa, tạo tán hợp lý để đón ánh sáng và ra trái tốt. Thời điểm lý tưởng để trồng ca cao là khi vườn dừa đạt khoảng 5–6 năm tuổi, lúc này tán dừa đã lên cao (tầng trên) và cây ca cao có thể phát triển tốt (tầng dưới). Đây là hai loại cây dễ chăm sóc, ít sâu bệnh, rất phù hợp với các hộ nông dân có ít lao động và diện tích canh tác không lớn.
Điển hình có thể kể đến hộ ông Hồ Văn Kịch, ngụ tại ấp Bình Phụng, xã Trung Hiệp, huyện Vũng Liêm. Ông có 30 gốc ca cao trồng xen trong 1.000m² vườn dừa, hiện đang cho trái đều đặn. Trung bình mỗi tháng, ông thu hoạch hai lần, thu về khoảng 1,2–1,5 triệu đồng từ ca cao, cộng với thu nhập từ bán dừa khô khoảng 2,5–3 triệu đồng. Tổng thu nhập hàng tháng từ mô hình này đạt từ 3,5–4 triệu đồng. Đây là nguồn thu ổn định, góp phần cải thiện đời sống cho gia đình ông.
Hiện nay, nhiều hộ dân tại các xã Trung Hiệp, Trung Thành Tây, Hiếu Nhơn… cũng đang từng bước khôi phục lại diện tích ca cao sau thời gian bị gián đoạn. Đây là tín hiệu tích cực cho sự phát triển của mô hình canh tác bền vững.
Thêm vào đó, Việt Nam hiện nay đã được quốc tế công nhận là quốc gia có hạt ca cao chất lượng tốt, giàu dinh dưỡng. Nhiều công ty trong và ngoài nước đã ký hợp đồng thu mua dài hạn, mở ra cơ hội lớn cho người trồng ca cao. Đồng bằng sông Cửu Long với khí hậu nhiệt đới, đất phù sa màu mỡ là vùng lý tưởng để phát triển cây ca cao. Trồng ca cao xen dưới tán dừa còn mang lại nhiều lợi ích khác như: lá ca cao rụng làm phân hữu cơ, giúp giữ ẩm và cải tạo đất, từ đó tăng năng suất cây dừa ổn định.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý một số bất cập hiện nay. Một số nhà vườn chuyển đổi từ trồng cam sành sang trồng dừa, nhưng lại trồng với mật độ quá dày, khiến việc xen canh cây ca cao gặp nhiều khó khăn, đồng thời làm giảm năng suất dừa do thiếu ánh sáng và không khí lưu thông.
Tóm lại, mô hình trồng ca cao xen vườn dừa là một hướng đi đúng đắn, giúp tận dụng hiệu quả diện tích đất, cải thiện thu nhập cho nông dân, đồng thời hướng đến một nền nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích, giúp bà con nông dân mạnh dạn áp dụng vào vườn của mình để nâng cao năng suất và đảm bảo nguồn thu nhập ổn định, lâu dài.
Chúc bà con nông dân thành công!
Văn Nhu
Phòng Nông nghiệp và Môi trường Huyện Vũng Liêm
